Nat worden, uitdagingen aannemen én wetenschappelijk bezig zijn

24 maart 2022
aquacultuur_opleiding_scalda

‘Leuk Aquacultuur, lekker met vis bezig zijn’, wordt vaak gedacht. Maar deze nieuwe niveau 4 opleiding, die Scalda sinds dit schooljaar aanbiedt, is zó veel meer dan dat. “Je kweekt vissen, schelpdieren en algen, maar je leert óók hoe je deze vervolgens tot eindproduct verwerkt en verkoopt”, legt docent Johan de Bat uit. “Je moet niet bang zijn om natte handen te krijgen, precies zijn en van aanpakken weten. De ene keer loop je in een waterpak met een schepnet rond, de andere keer werk je met de microscoop.”

De nieuwe Scalda opleiding Aquacultuur is opgezet in samenwerking met een aantal bedrijven, namelijk Roem van Yerseke, Kingfish Zeeland, Seafarm Restaurant, Deltafarms, Hortimare BV en De Heerlijkheid van Wolphaartsdijk. Binnen deze bedrijven wordt veel van de opleiding vormgegeven. Aquacultuur is verdeeld in de blokken schelpdierteelt, visteelt en algen-/zeewierteelt. “Dit zijn de drie pijlers waarop we bouwen”, legt Johan uit. “En dat hebben we bewust zo gedaan, omdat deze richtingen alle drie onder aquacultuur vallen, maar wel veel van elkaar verschillen. Bij algenkweek werk je bijvoorbeeld heel steriel, terwijl je bij schelpdierkweek veel meer buiten met de elementen bezig bent.” Tijdens de drie blokken krijgen de studenten ook onderdelen van chemie, wiskunde en natuurkunde mee. “Onder aan de streep heb je dus een diploma Aquacultuur, maar ben je ook heel breed opgeleid.”

De docenten vinden het belangrijk dat studenten de hele cyclus van het telen en verwerken meekrijgen. “Tijdens een aantal lessen vormen ze een combinatieklas met de teelt opleidingen binnen de richting Groen en Dier”, vertelt Johan. “Ze krijgen dus ook kennis mee uit de traditionele landbouw, want daarin ben je ook met oogsten en verwerken bezig. De vis die jij kweekt, moet uiteindelijk ook geslacht, gefileerd en ingevroren worden. Wat komt daar allemaal bij kijken? Ook dát is jouw verantwoordelijkheid als teler.”

Samenwerking met HZ
Bij studente Mae Brandts (17) uit Vlissingen bevalt de opleiding erg goed. “Ik heb altijd al gehouden van de natuur en de zee”, vertelt ze. “Als kind zei ik al dat ik later iets met planten wilde doen. Toen ik een folder zag liggen over deze nieuwe studie was ik meteen verkocht.” Scalda werkt tijdens de opleiding nauw samen met Hogeschool Zeeland (HZ), waar de hbo-opleiding Aquatische Ecotechnologie te volgen is. In het eerste jaar krijgen de studenten tijdens het blok algenteelt ook daadwerkelijk les op deze school. “Dat vind ik heel leuk”, vertelt Mae. “Ze hebben daar veel materialen en we krijgen les van twee jonge docenten, die je goed begrijpen.” HZ onderzoekers en docenten Lotte Niemeijer en Gabrielle Verbeeke zijn net zo enthousiast. “Dit is mijn eerste ervaring in het onderwijs”, vertelt Lotte, die binnen de onderzoeksgroep Aquacultuur van de HZ werkt. “Op dit moment geven wij het vak ‘Microalgen en wieren’. Waarom worden microalgen gekweekt? Waar bestaan ze uit? Wat kun je ermee?” Na de theorie laten ze de studenten ook kennismaken met de praktijk. “Ze zetten vanaf scratch hun eigen microalgen cultuur op. Ze werken met microscopen en pipetten en voeren metingen uit. Aan het eind van dit blok doen ze een meesterproef waarin ze dezelfde handelingen zelfstandig uitvoeren.” De studenten reageren positief. “We hebben echt geluk met ze. Ze zijn aardig, gemotiveerd, enthousiast en geïnteresseerd. Ze vullen elkaar goed aan en helpen elkaar waar nodig. Heel fijn om te zien.” Lotte en Gabrielle zijn dus enthousiast over de samenwerking tussen de HZ en Scalda. “Het zorgt voor een kennisuitwisseling tussen verschillende niveaus. Die hoef je niet altijd gescheiden te houden.”

‘Liefst iedere dag de boot op’
Hoe leuk Mae de lessen op de HZ ook vindt, het echte werk tijdens haar stage bij schelpdierkwekerij Roem van Yerseke geeft haar pas écht energie. “Ik geniet van mijn stage”, vertelt de studente. “Het liefst ga ik iedere dag mee op de boot naar de Prinsenplaat, waar de mandjes met oesters hangen die we moeten controleren. Zwaar werk, maar wel ontzettend leuk.” Bang om nat te worden, is Mae dan ook zeker niet. “Als je een oester openmaakt, druipt het sap gewoon over je handen. Daar moet je wel tegen kunnen natuurlijk.” Daar is haar begeleider Jorien Voois, werkzaam als micro-nursery bij Roem van Yerseke, het mee eens. “Je wordt niet per se vies, maar je komt wel met zeewater in contact en werkt soms ook in de regen en vrieskou”, vertelt ze. “Je moet erg gemotiveerd en flexibel zijn om dit werk te doen, omdat je afhankelijk bent van de seizoenen en de stand van het water. Het kan zomaar zijn dat je om vijf uur ’s ochtends al op de boot zit. Het voordeel is dat iedere week er anders uitziet, het fijn is om ergens voor te kunnen zorgen en daar ook meteen resultaat van te zien.” De eerste samenwerking met Scalda studenten bevalt goed bij Roem van Yerseke. “Mbo-studenten willen in de praktijk bezig zijn, dus ze kunnen meteen meedraaien”, legt Jorien uit. “Het is goed dat ze een lange tijd meelopen en meerdere stages doen, zodat ze op de hoogte zijn van recente ontwikkelingen en veel kennis meekrijgen. Zo weten ze uiteindelijk ook goed welke richting ze op willen.”

Vraag naar mbo’ers
Als vakexpert teelt op water kun je in principe meteen aan de slag. “Op dit moment is er veel vraag naar mbo’ers binnen deze branche”, legt Johan uit. “De grootste aquacultuur in Nederland is de schelpdierkwekerij. Traditiegetrouw waren dit vaak familiebedrijfjes, maar je ziet deze steeds groter worden. Er komt dus ook een ander soort personeel op af, waardoor de kennis van vader op zoon weggaat. Veel mensen zijn wel wo geschoold, maar je hebt ook werknemers nodig die het operationele werk willen verrichten én daarnaast de juiste kennis hebben. Bedrijven moeten weten dat onze studenten na het afronden van deze opleiding bij hen aan de slag kunnen.”

Omhoog